فهمی که انسان را با حقایق عالم و معارف الهیه آشنا می‌کند و درست‌ترین روش زندگی را در اختیار انسان می‌گذارد، ویژه‌ترین نعمت الهی در وجود بندگان است.

ا هیچ مرد و زنی در عالم نبوده و نخواهد بود مگر این‌که مایه فهم در او وجود دارد؛ بدین سبب است که روز قیامت، در روز حساب با خدا درباره انسان گفت‌وگو خواهد کرد.

 دعای کمیل، در حقیقت وحی حضرت حق به خضر نبی بر محوریت نعمت بزرگ فهم است که امیرمؤمنان علی علیه السلام برای کمیل روایت می‌کنند.

ایشان با بیان این‌که اغلب افعال مضارع قرآن کریم دلالت استمراری بر آینده دارد، خاطرنشان کردند: انسانی که مشغول به لذت‌های دنیایی می‌شود، از لذت‌های مستمر و دائمی در دنیا و پس از مرگ بی بهره می‌ماند و این از فکر نکردن و عدم فهم نشأت می‌گیرد.

آنانی که زندگی حیوانی محض دارند، روز قیامت باید پاسخ‌گوی لذت جویی و خوراک‌های دنیایی‌شان را بدهند.

ایشان یادآور شدند: خدای رحمان روز قیامت با مؤمنان نیز هم سخن می‌شود و نعمت‌های خودش به او و گناهان وی را یادآوری می‌کند؛ پس از این‌که مؤمن شرمنده شد، بهشت را به او بشارت می‌دهد.

با اشاره به وقایع روز محشر و اتفاقاتی که برای اهل فهم و کفار می‌افتد، ادامه دادند: اهمیت داشتن فهم دلیلی نمی‌خواهد بلکه نفهمیدن نیازمند علت است؛ خدا با اهدای نعمت فهم بر ما منت گذاشت و بهشت را روزی ما کرد؛ هرچه او را شکر کنیم، کافی نخواهد بود.

ایشان در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کردند: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در معراج خویش، 15 عذاب روز قیامت را برای زنان دید که یکی از آن عذاب‌ها ویژه زنان بدحجاب است؛ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله و سلم برای امت خود به قدری ناراحت شدند که حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌فرمایند: دیگر لبخندی بر صورت پدرشان ندیدند؛ ای مؤمنان چرا با نافرمانی و بدحجابی اسباب ناراحتی رسول مهربانی را فراهم می‌کنید؟

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به چگونگی فهمیده شدن اهل فهم تصریح کردند: کسی که می‌فهمد جهان صاحب و آفریننده‌ای دارد و حسابگر اعمال ما است، در خانواده یا اجتماع یا مسجدی پرورش یافته است که در آن میان، صحبت از فهم دین بوده است.

ایشان با بیان این‌که حکمت، دانش و حقیقت، سه منبع انرژی برای مؤمن شدن و فهمیده شدن یک انسان است، عنوان کردند: امیرمؤمنان علی علیه السلام در روایتی می‌فرمایند: مؤمن شبانه‌روز مشغول عبادت خدا و خدمت به بندگان خدا است؛ همچنین مؤمن در نهایت صبر به سر می‌برد و محال است که به سبب مشکلات از خدا فاصله بگیرد؛ مؤمن تمامی نعمت‌های پروردگارش را شکر می‌گوید و غرق در فهمیدن است.